امید

مردى جهانگردى شنید روحانى مقدسى در سرزمین خاور زندگى مى کند. وسایلش را جمع کرد تا برود و شکوه و عظمت او را ببیند. 
وقتى به خانه روحانى رسید او را در کلبه محقرى تنها یافت در حالى که در آن خانه جز یک قفسه کتاب و میز و صندلى چیزى وجود نداشت. 
مرد جهانگرد از روحانى پرسید: « پس وسایل خانه شما کجاست؟»
روحانى پرسید: « وسایل تو کجاست؟»
مرد جهانگرد پاسخ داد: « من وسیله اى ندارم. اینجا مسافرم.»
روحانى نیز پاسخ داد: « من هم وسیله اى ندارم. اینجا مسافرم ...» 

جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد و گفت: اى پیامبر! خداوند تبارک و تعالى مرا با هدیه‌اى به سوى تو فرستاده است که پیش از تو ، به کسى چنین هدیه‌اى عطا نفرموده است. رسول خدا (ص) فرمود: آن هدیه چیست؟ گفت:

صبر و شکیبایى و حتى بهتر از صبر.

حضرت رسول پرسید: بهتر از صبر چیست؟ جبرئیل گفت:

خشنودى (به ارادة الهى) و بهتر از آن .

حضرت پرسید: بهتر و نیکوتر از رضا چیست؟ جبرئیل گفت:

پرهیزکارى و نیکوتر از آن.

حضرت پرسید: بهتر از اخلاص چیست؟ جبرئیل گفت:

یقین و بهتر از آن .

حضرت پرسید: بهتر از یقین چیست؟ جبرئیل گفت:

راه وصول به درجة یقین ، توکل بر خداى عزوجل است.

حضرت پرسید: توکل بر خداى عزوجل چگونه است؟ جبرئیل گفت:

رسیدن به این آگاهى که مخلوقات نمى‌توانند به انسان نفع یا ضررى رسانند و یا به او بخشش کنند و یا مانعى در برابرش باشند. به کار بردن این آگاهى باعث ناامیدى (و دل کندن) از مخلوق مى‌شود.

اگر بنده‌اى چنین باشد، کارى براى غیر خداوند انجام ندهد، جز به خداوند به کسى امیدوار نشود ، از کسى غیر از او نترسد و به هیچ کس جز خداوند، چشم طمع نورزد ؛ و این معنى توکل است .

حضرت پرسید: اى جبرئیل! تفسیر صبر چیست؟ جبرئیل گفت:

صبر یعنى داشتن حال یکسان در ناراحتى و خوشحالى ، تهیدستى و توانگرى و گرفتارى و سلامت . صبر یعنى شکایت نکردن به مخلوقات از آنچه که از بلا و گرفتارى به ایشان مى‌رسد .
حضرت پرسید: تفسیر قناعت چیست؟ جبرئیل گفت:

قانع شدن به آنچه که از دنیا مى‌رسد . قانع شدن به چیز کم و شکر گفتن براى اندک .

حضرت پرسید: تفسیر خشنودى چیست؟ جبرئیل گفت:

خشنود کسى است که چه دنیا به او برسد و چه نرسد ، بر خداوند خشم نگیرد و به اندکى از عمل خوب ، از نفس خود راضى نشود .

حضرت پرسید: اى جبرئیل تفسیر پرهیزکارى چیست؟ جبرئیل گفت:

پرهیزکار کسى است که دوست بدارد آنچه را خداوند دوست دارد . دشمن بدارد آنچه را خداوند دشمن دارد . از حلال دنیا کناره بگیرد و به حرام آن توجه نکند ؛ زیرا در حلال دنیا حساب است و در حرام آن عقاب .
بر همه مسلمانان ترحم نماید همچنان که به نفس خود ترحم مى‌کند . از پرحرفى کناره بگیرد همچنان که از مردار بدبو دورى مى‌کند . از زرق و برق دنیا اجتناب کند تا مبادا او را فرا گیرد . آرزویش را کوتاه کند و مرگش را در نظر آورد .

حضرت پرسید: تفسیر اخلاص کدام است؟ جبرئیل گفت:

مخلص آن کسى است که از مردم چیزى نخواهد تا آن را بیابد . و هنگامى که آن را یافت ، راضى شود . هر گاه چیز اضافه‌اى در نزد او بماند ، در راه رضاى خدا بدهد . کسى که از بندگان چیزى درخواست نکند ، به راستى که به بندگى خداوند اقرار کرده و هر گاه چیزى بیابد ، راضى است و خداوند هم از او خرسند است .

حضرت رسول پرسید: تفسیر یقین چیست؟ جبرئیل گفت:

صاحب یقین ، کارهایش براى خداست ، چنان عمل مى‌کند که گویى خداوند را مى‌بیند و اگر خدا را نمى‌بیند ، خدا او را مى‌بیند .

عرض کردم میخواهم داناترین مردم باشم؟

حضرت فرمود از خدا بترس

عرض کرد میخواهم از خاصان درگاه خدا باشم؟

حضرت فرمود شب و روز قرآن بخوان

 عرض کردم میخواهم همیشه دل من روشن باشد؟

حضرت فرمود که یاد مرگ را فراموش مکن

عرض کرد میخواهم همیشه در رحمت حق باشم؟

حضرت فرمود با خلق خدا نیکی کن

عرض کرد میخواهم از دشمن به من آفتی نرسد؟

حضرت فرمودهمیشه توکل بخدا کن

عرض کرد میخواهم در چشم مردم خوار نباشم؟

حضرت فرمود پرهیزکار باش

عرض کرد میخواهم عمر من طولانی باشد؟

حضرت فرمود صله رحم کن

عرض کرد میخواهم روزی من وسیع گردد؟

حضرت فرمود همیشه با وضو باش

  عرض کرد میخواهم به آتش دوزخ نسوزم؟

حضرت فرمود چشم و زبان خودرا ببند

عرض کرد میخواهم بدانم گناه به چه چیز ریخته می شود؟

حضرت فرمود تضرع و توبه به حال بیچارگی

عرض کرد میخواهم سنگین ترین مردم باشم؟

حضرت فرمود از کسی چیزی مخواه

عرض کرد میخواهم پرده عصمتم دریده نشود؟

حضرت فرمود پرده ی عصمت کسی را مدر

عرض کرد میخواهم که گورم تنگ نباشد؟

حضرت فرمود مداومت کن به قرائت سوره ی تبارک

عرض کرد میخواهم مال من بسیار شود؟

حضرت فرمود مداومت کن به قرائت سوره ی واقعه هر شب

عرض کرد میخواهم فردای قیامت ایمن باشم؟

حضرت فرمود میان شام و خفتن به ذکر خدا مشغول باش

عرض کرد میخواهم خدای تعالی را در نماز حضور یابم؟

حضرت فرمود در وقت وضو گرفتن بسیار دقت کن

عرض کرد میخواهم از خاصان باشم؟

حضرت فرمود در کارها راستی و درستی پیشه کن

عرض کرد میخواهم برای من عذاب قبر نباشد؟

حضرت فرمود جامه ی خود را پاک نگهدار

عرض کرد میخواهم در نامه ی عمل من گناه نباشد؟

حضرت فرمود با پدر و مادرت به نیکی رفتار کن

1- امام علی (ع) : هرگاه بنده ای بخواهد چیزی بخواند و یا کاری انجام دهد و بسم الله الرحمن الرحیم بگوید در کارش برکت داده می شود.

2- امام صادق (ع) : کسی که کارهای خود را به خدا بسپارد همواره از آسایش و خیر و برکت در زندگی برخوردار است و واگذارنده حقیقی کارها به خدا ، کسی است که تمام همتش تنها به سوی خدا باشد.

3- امام علی (ع) : هرکس رابطه اش را با خدا اصلاح کند ، خداوند رابطه او را با مردم اصلاح خواهد نمود.

4- رسول اکرم (ص) : خداوند به شکل شما و اموال شما نگاه نمی کند بلکه به دل ها و اعمال شما توجه می کند.

5- امام علی (ع) : خوشا به سعادت کسی که علم ، دوستی ، دشمنی ، گرفتن ، رها کردن ، سخن ، سکوت ، کردار و گفتارش را برای خدا خالص گرداند.

6- امام علی (ع) : هر کس به خاطر خدای سبحان از چیزی بگذرد ، خداوند بهتر از آن را به او عوض خواهد داد.

7- رسول اکرم (ص) : خدایا روزی کن مرا محبت خودت و محبت دوستدارانت را و محبت آنچه مرا به تو نزدیک می کند و محبت خودت را نزد من از آب خنک محبوب تر گردان.

8- رسول اکرم (ص) : بنده ای نیست که به خداوند خوش گمان باشد مگر آن که خداوند نیز طبق همان گمان با او رفتار کند.

9- رسول اکرم (ص) : هرکس چهل روز خود را برای خدا خالص کند ، چشمه های حکمت از قلب وی بر زبانش جاری می شود.

10 - امام صادق (ع) : هر کس از خدا خیر بخواهد و به آنچه خدا خواسته راضی باشد ، خداوندحتما برای او خیر خواهد خواست.

در این خصوص، اعتقاد بر این است که انسان باید ابتدا از خودش شروع کند؛ چرا که انسان، خلیفة الله است و قدرت خلق و تغییر به او عطا شده است:

ای نسخه نامه الهی که تویی

وای آینه جمال شاهی که تویی

بیرون ز تو نیست آنچه در عالم هست

از خود بطلب هر آنچه خواهی که تویی.

جمله معروفی است که شما نیز شاید شنیده یا خوانده باشید که: «انسان ها معمولاً همان می شوند که می اندیشند». تصور انسان از خودش و از جهان پیرامونش راه و هدف او را تعیین می کند. کسی که خود را بدشانس، بدبخت و ناتوانْ خطاب و احساس کند، نباید انتظار داشته باشد که دیگران به خوش بختی او کمک کنند و به قول ناصر خسرو:

تو چون خود کُنی اختر خویش را بد

مدار از فلک، چشم، نیک اختری را.

پس در این خصوص:

- مراقب تنهایی خود باش که به اندیشه تبدیل می شود؛

- مراقب اندیشه خود باش که به عمل تبدیل می شود؛

- مراقب عمل خود باش که به عادت تبدیل می شود؛

- مراقب عادات خود باش که به شخصیّت تبدیل می شود؛

- مراقب شخصیت خود باش که به سرنوشت تبدیل می شود؛

... و سرنوشت را نمی توان از سر نوشت!

پرداختن به خود و تسلط یافتن بر نفس خویش می تواند در انجام دادن درست کارها به انسان کمک کند؛ چرا که انسان همیشه در حال نبرد با دو قدرت و دشمن است: یکی مشکلات و موانع بیرونی و دیگری وسوسه ها و هجوم های درونی. مقابله با اولی، دوری از تنبلی و تن پروری و سستی و خُمود و البته کار و تلاش دائم را می طلبد و مقابله با دومی، جرئت و جسارت و ایمان و شجاعت لازم دارد که البته برترین فضائل اند و به همان اندازه به دست آوردنشان هم دشوارتر. اینها برای مقابله با دشمن درونی، لازم اند. به قول حضرت مولانا:

ای شهان، کُشتیم ما خصم برون

ماند خصمی زان بَتَر در اندرون

کشتن آن، کار عقل و هوش نیست

هست شیر و سُخره خرگوش نیست.

و در جای دیگری می گوید:

نفس ها همچون سگانِ خفته اند

که در آنها خیر و شر بنهفته اند

چون که در گوشه خری مُردار شد

صد سگ خفته بِدان بیدار شد.