امید

در این خصوص، اعتقاد بر این است که انسان باید ابتدا از خودش شروع کند؛ چرا که انسان، خلیفة الله است و قدرت خلق و تغییر به او عطا شده است:

ای نسخه نامه الهی که تویی

وای آینه جمال شاهی که تویی

بیرون ز تو نیست آنچه در عالم هست

از خود بطلب هر آنچه خواهی که تویی.

جمله معروفی است که شما نیز شاید شنیده یا خوانده باشید که: «انسان ها معمولاً همان می شوند که می اندیشند». تصور انسان از خودش و از جهان پیرامونش راه و هدف او را تعیین می کند. کسی که خود را بدشانس، بدبخت و ناتوانْ خطاب و احساس کند، نباید انتظار داشته باشد که دیگران به خوش بختی او کمک کنند و به قول ناصر خسرو:

تو چون خود کُنی اختر خویش را بد

مدار از فلک، چشم، نیک اختری را.

پس در این خصوص:

- مراقب تنهایی خود باش که به اندیشه تبدیل می شود؛

- مراقب اندیشه خود باش که به عمل تبدیل می شود؛

- مراقب عمل خود باش که به عادت تبدیل می شود؛

- مراقب عادات خود باش که به شخصیّت تبدیل می شود؛

- مراقب شخصیت خود باش که به سرنوشت تبدیل می شود؛

... و سرنوشت را نمی توان از سر نوشت!

پرداختن به خود و تسلط یافتن بر نفس خویش می تواند در انجام دادن درست کارها به انسان کمک کند؛ چرا که انسان همیشه در حال نبرد با دو قدرت و دشمن است: یکی مشکلات و موانع بیرونی و دیگری وسوسه ها و هجوم های درونی. مقابله با اولی، دوری از تنبلی و تن پروری و سستی و خُمود و البته کار و تلاش دائم را می طلبد و مقابله با دومی، جرئت و جسارت و ایمان و شجاعت لازم دارد که البته برترین فضائل اند و به همان اندازه به دست آوردنشان هم دشوارتر. اینها برای مقابله با دشمن درونی، لازم اند. به قول حضرت مولانا:

ای شهان، کُشتیم ما خصم برون

ماند خصمی زان بَتَر در اندرون

کشتن آن، کار عقل و هوش نیست

هست شیر و سُخره خرگوش نیست.

و در جای دیگری می گوید:

نفس ها همچون سگانِ خفته اند

که در آنها خیر و شر بنهفته اند

چون که در گوشه خری مُردار شد

صد سگ خفته بِدان بیدار شد.